Na biegunkę choruje wiele dzieci, zwłaszcza w ciągu pierwszych 3 lat życia.
U większości choroba przebiega łagodnie, ale niektóre muszą być leczone w szpitalu. Obecnie, zdecydowana większość biegunek jest wywoływana przez wirusy.
Zwykle nie ma wskazań do badania mikrobiologicznego stolca. U wielu wodnista biegunka trwa od 4 do 8 dni a dodatkowo mogą występować wymioty i gorączka dochodząca nawet do 40 ̊C. Najciężej biegunki przebiegają u niemowląt poniżej 6. miesiąca życia. Małe dzieci łatwiej ulegają odwodnieniu z powodu biegunki i wymiotów. Podstawowym problemem jest rozpoznanie, czy luźne stolce są już biegunką, czy też nie. Jeśli zatem liczba albo konsystencja oddawanych stolców znacząco się zmieni, trzeba zacząć liczyć. Jaka objętość jest wydalana? U dzieci chodzących w pieluchach pomocne będzie ważenie zużytych pieluszek. Ilość oddawanego stolca przekraczająca 10 ml/kg masy ciała w ciągu doby jest definiowana jako biegunka. W takiej sytuacji bardzo ważne będzie zważenie dziecka - waga dziecka na początku biegunki i w trakcie jej trwania będzie bardzo istotna w ocenie ewentualnego odwodnienia.
Odwodnienie jest głównym objawem klinicznym gwałtownie przebiegającej biegunki. Im bardziej nasilone, tym cięższy przebieg choroby. Do objawów odwodnienia pozwalających najdokładniej określić stan chorego należy zmniejszenie masy ciała i wydłużony czas powrotu włośniczkowego. Powrót włośniczkowy oceniamy ściskając delikatnie koniec paluszka dziecka do momentu zblednięcia skóry pod paznokciem. Puszczenie ucisku powinno spowodować ponowne zaróżowienie w czasie 2 sekund. Na odwodnie nie wskazuje również zmniejszone napięcie skóry. Z boku pępka ujmujemy fałd skórny, puszczamy po chwili i sprawdzamy, czy szybko się rozpręża. Podstawę leczenia biegunki stanowi nawadnianie, które należy rozpocząć jak najszybciej. Ważne jest zapisywanie ilości przyjętych przez dziecko płynów. Prowadzony bilans płynów wydalonych i przyjętych ułatwi ocenę choroby. Do picia polecany jest tzw. niskoosmolarny doustny płyn nawadniający (DPN). W aptekach, bez recepty można nabyć preparat w postaci proszku, który należy rozpuścić w wodzie według dołączonej ulotki. Po rozpuszczeniu uzyskamy płyn zawierającego glukozę i elektrolity w odpowiednim stężeniu o optymalnej osmolarności. Tylko taki płyn potrafi przenikać do komórek jelita i skutecznie nawadniać. Herbatki, kompoty czy też woda „przepływają” przez jelita, zwiększając tylko objętość wydalanych stolców. Płyny z dużą zawartością sacharozy lub innych cukrów, jak coca-cola czy soki, mogą spowodować biegunkę osmotyczną, nasilającą utratę wody. Zachęcenie dzieci do picia płynów zawierających elektrolity może być pewnym problemem; lepiej akceptowane są płyny schłodzone, podawane po 2-3 łyżeczki lub małymi łykami, co kilka minut. Wyniki badań dowiodły, że nawadnianie właściwymi doustnymi płynami jest tak samo skuteczne, jak nawadnianie kroplówkami, skraca czas pobytu w szpitalu i zmniejsza ryzyko wystąpienia powikłań. Niepowodzenie leczenia doustnego zdarza się tylko u 4 procent chorujących. Wymioty, dość często współistniejące z biegunką, nie są przeciwwskazaniem do pojenia dziecka.
Płyny nawadniające należy podawać często i małymi porcjami (np. łyżeczka co 2–3 min). Zwykle wymioty ustępują w ciągu kilku godzin, co pozwala na stopniowe zwiększenie objętości podawanego płynu nawadniającego. Jeżeli wymioty się utrzymują, pomimo pojenia według powyższych zasad, konieczne jest nawadnianie dożylne. Dziecko nie przyjmujące zalecanego płynu z innych powodów również będzie wymagało leczenia w szpitalu. Podanie kroplówki będzie konieczne, gdy odwodnienie dziecka przekroczy 10% jego masy ciała. W przypadku niewielkiego odwodnienia, gdy dziecko traci na wadze do 5%, zaleca się podanie 50 ml/kg masy ciała dziecka DPN w ciągu 3-4 godzin. Przykładowo, dla dziecka ważącego 10 kg trzeba będzie podać 500 ml wspomnianego płynu nawadniającego. Jednocześnie należy dodatkowo wyrównywać bieżące straty płynów; można je określić prowadząc bilans płynów straconych w stolcu, tzn. ważąc zawartość pieluszek oraz szacując objętość wymiocin. Lepiej zatem, jeśli dziecko wymiotuje do miski. Gdy ważenie pieluszek nie jest możliwe, należy przyjąć, że po każdym stolcu trzeba podać dodatkowo DPN w ilości 5-10 ml/kg masy ciała. Gdy odwodnienie oceniamy na 6-9%, początkowo podajemy proporcjonalnie więcej DPN, czyli 50-100 ml/kg masy ciała, oraz wyrównujemy straty bieżące jak powyżej. Nie ma przeciwwskazań do podania większej objętości płynu, chyba że wystąpią objawy przewodnienia (np. obrzęk powiek). Po wstępnym nawodnieniu , w czasie 3-4 godzin , należy kontynuować dotychczasowe karmienie.
Jeśli dziecko jest karmione piersią, powinno tak być karmione nadal. Jeśli nie, w większości przypadków można karmić zwykłym mlekie modyfikowanym. Badania wykazały, że sporadycznie w przebiegu ostrych biegunek występuje nietolerancja cukru mlecznego (laktozy) czy też alergia na białka mleka krowiego. Wskazaniem do przejściowego zastosowania diety bez laktozy i białek mleka krowiego może być utrzymywanie się luźnych stolców powyżej 2 tygodni. Należy pamiętać, że u dzieci chorych na biegunkę, po wprowadzeniu normalnej diety, przez kilka dni można obserwować częstsze oddawanie stolców, nawet o znacznie luźniejszej konsystencji. Taki stan jest naturalnym etapem przejściowym. Jeśli nie występują wymioty, a dziecko jest w dobrym stanie ogólnym bez objawów odwodnienia - nie ma wskazań do stosowania ograniczeń dietetycznych. Praktyka dowodzi, że lepiej jest tolerowane częstsze podawanie mniejszych porcji. Przydatne są zupy jarzynowe, nieco więcej osolone niż zazwyczaj. W takich zupkach powinno być zdecydowanie więcej marchwi i kartofli. Dodatek mięsa i ryżu też nie zaszkodzi.
Leki podczas biegunki zwykle nie są konieczne. Z godnie z aktualnymi wytycznymi, w leczeniu ostrej (utrzymującej się do 14 dni) biegunki u dzieci mogą być stosowane probiotyki. Termin probiotyk ("dla życia") pochodzi z języka greckiego i oznacza żywe mikroorganizmy, które po wprowadzeniu do jelita wykazują działanie korzystne dla zdrowia. Probiotykami używanymi u ludzi są bakterie (produkujące kwas mlekowy) lub drożdże. W leczeniu biegunek zalecane są probiotyki o udokumentowanym działaniu, takie jak: Lactobacillus rhamnosus GG, Saccharomyces boulardii i Lactobacill us reuterii. Im wcześniej we właściwej dawce zostaną włączone do leczenia, tym szansa na lepszy efekt jest większa. Wyniki badań dowodzą, ze stosowanie wymienionych probiotyków skraca średnio o 1 dzień czas trwania ostrej biegunki u niemowląt i małych dzieci . Standardowe nawadnianie może być uzupełnione również przez podawanie smectynu dwuoktanościennego (bez recepty). W pierwszym roku zalecana jest jedna saszetka dziennie, do drugiego jedna lub dwie, a od 3-go rok u życia dwie - trzy saszetki dziennie. Zachorowanie na ostrą biegunkę rzadko wymaga zastosowania antybiotyków. Antybiotykoterapia może prowokować i wydłużać nosicielstwo.
Wiadomo, że dzieci do buzi wpychają nie tylko ręce, ale cały otaczający je „brudny świat” i tym samym aż się proszą o zachorowanie. Uczmy więc dzieci higieny, im wcześniej opanują sztukę prawidłowych zachowań tym będą zdrowsze.
